به وقت خبر _ گلایه های رهبر معظم انقلاب اسلامی از کم کاری های فرهنگی که این روزها به کانون توجه متفکران ، اندیشمندان و فعالان فرهنگی و اجتماعی کشور اعم از شخصیتها ، نهادها و سازمانهای گوناگون تبدیل شده است ریشه در واکاوی دقیق نقش فرهنگ و مولفه های فرهنگی در حفظ و نگهداشت اجتماعی و توسعه پایدار دارد چرا که اصولا حفظ و نگهداشت اجتماعی و ایجاد توسعه پایدار در هم گامی و همراهی مقوله فرهنگ ، رجحانها و ترجیحات فرهنگ عمومی ، با مولفه های حاکم اجتماعی ، اقتصادی و حتی سیاسی شکل می گیرد به بیان دیگر هر گونه شکاف میان این رجحانها و ترجیحات با تفکر حاکم بر بخشهای گوناگون بی تردید باعث معطلی و بعضا اتلاف آن تفکرات (حتی اگر در عالی ترین درجه خود باشند ) می گردد که این مهم به خصوص در مورد انقلاب اسلامی ایران که بر خلاف سایر انقلاب ها و خیزشهای جهان ماهیتا دارای ریشه های فرهنگی است و اساس و شالوده آن بر اساس نگاهی فرهنگی و تربیتی بنا شده است اهمیتی مضاعف و صد چندان می یابد .

حال با توجه به اهمیت این موضوع ، سوال اساسی این است که برای جبران این کم کاری های عمده فرهنگی که گوشه ای از عوارض و تاثیرات آن را در حوادث اخیر به وضوح شاهد بوده ایم چه باید کرد ؟

بی تردید گام نخست و اساسی در این امر در تغییر نگاه جدی و ریشه ای ما به مقوله فرهنگ و مولفه های فرهنگی نهفته است

متاسفانه در طول دهه های گذشته نگاه ما به فرهنگ یک نگاه جزیره ای بوده است نگاهی که در آن فرهنگ را به عنوان یک مقوله مستقل و واحد مجزا به دور و یا حداقل تاثیر پذیری از سایر شئونات اجتماعی در نظر گرفته ایم که متولیانی دارد که بر حسب وظیفه و مسئولیت به رتق و فتق امورش می پردازند در این نگاه فرهنگ با متولیانش به راه خود رفته است و سایر شئون اجتماعی و سیاسی و اقتصادی نیز با متولیانشان به راه خویش رفته اند غافل از آنکه گاهی تاثیر رفتار و عملکرد متولیان اقتصاد و سیاست و اجتماع بر مقوله فرهنگ به مراتب بیشتر ، موثر تر و ماندگارتر از رفتار و عملکرد متولیان فرهنگ کشور بوده است و تاسف بارتر آنکه در بسیاری از موارد در نقاط تقابل و بعضا تضاد این امور با مقوله فرهنگ تاثیرات عملکرد متولیان امور اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی که گویی در حیطه وظایف و مسئولیتهای خود هیچ مسئولیت فرهنگی برای خویش قائل نیستند باعث هدر رفت و نابودی دستاوردهای فرهنگی کشور گردیده است کیست که نداند تلاش برای توسعه شتاب آلود و بعضا لجام گسیخته بازسازی اقتصادی بدون نگاه و توجه به تاثیرات فرهنگی و بر فرهنگ عمومی کشور در سالهای پس از جنگ چه نقش موثری در دگرگونی فرهنگی و تغییر فرهنگ عمومی کشور داشته است تلاشی که بر گرفته از همین نگاه جزیره ای به مقوله فرهنگ و با اولویت دادن بی حرف و حدیث به مقوله اقتصاد باعث هدر رفتن بسیاری از دستاوردهای فرهنگی دوره دفاع و جهاد و شهادت شد بنابراین به نظر می رسد که تغییر نگاه جزیره ای ، تنگ و تک بعدی به مقوله فرهنگ به یک نگاه گسترده و بسط یافته به تمامی شئون اجتماعی گام نخست و موثر برای جبران کوتاهی ها و کم کاری های فرهنگی است .

باید پذیرفت که وضعیت فرهنگی امروز جامعه ما که جای گلایه بسیار دارد علاوه بر کوتاهی و کم کاری مسئولان فرهنگی معلول علل دیگری هم هست ما کم کاری و کوتاهی فرهنگی داشته ایم چراکه مسئولان سیاسی کشور سهم خود از فرهنگ و وظیفه خویش برای فرهنگ را پرداخت نکرده اند ما کم کاری و کوتاهی فرهنگی داشته ایم چرا که مسئولان اقتصادی کشور سهم خود از فرهنگ و وظیفه خویش در قبال فرهنگ را فراموش کرده اند و بی توجه به تاثیرات فرهنگی تصمیمات و عملکرد خویش به راه خود رفته اند بنابراین باید رجحان فرهنگ و اولویت آن بر تمامی شئونات اجتماع را به عنوان اصل و زیر بنای جبران قصور و کوتاهی های فرهنگی پذیرفت باید همانگونه که برای تصمیم گیری های مهم و کلان کشوری پیوست زیست محیطی تعریف می شود به عنوان یک ضرورت مهم و اساسی برای تمامی تصمیم گیری های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی کشور نیز پیوست فرهنگی تعریف شود

و به دقت تاثیرات فرهنگی آن تصمیم گیری ارزیابی و سنجیده شود و به جرات در هنگامی که آن تصمیم گیری در نقطه تقابل با فرهنگ قرار می گیرد بی هیچ تساهلی جانب فرهنگ گرفته شود ما نیازمند آن هستیم که امروز از اقتصاد ، از سیاست و از سایر شئون اجتماعی به پای فرهنگ انقلاب هزینه کنیم تا فردا در سایه سار بالندگی درخت تناور فرهنگ ، شکوفایی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی ایران اسلامی را به نظاره بنشینیم

بر این باورم امروز بیش از آنکه برای جبران کم کاری و کوتاهی فرهنگی به جهاد و حرکت جهادی مسئولان فرهنگی کشور نیاز داشته باشیم به بسیج عمومی فرهنگ نیازمندیم تا همگان پای کار فرهنگ و ترمیم آن حاضر شوند .

نویسنده :دکتر مهدی زینالی

معاون بازرگانی ایران اگزیسکو