به وقت خبر _ دکتر شاهرخ یوسف زاده چابک- رییس دانشگاه علوم پزشکی گیلان، در گفت و گویی آخرین وضعیت پروژه های بهداشت و درمان استان و نیز خدمات ارایه شده در این حوزه و چالش های موجود حوزه سلامت گیلان را تشریح کرد.

در ابتدا معرفی کوتاهی از خود و سوابق کاری داشته باشید؟

سال ۱۳۴۲ در چابکسر متولد شدم. استاد جراحی مغز و اعصاب و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان هستم. در سال ۱۳۸۲ مرکز تحقیقات ترومای جاده ای گیلان را تاسیس و ریاست آن را بر عهده گرفتم. این مرکز در حال حاضر تنها مرکز تحقیقات ترومای جاده ای مصوب شمال کشور در حوزه علوم پزشکی محسوب می شود و علاوه بر اینکه یک مرکز رسمی قطعی است، تنها مرکزی است که بودجه مستقل از سازمان برنامه و بودجه کشور دریافت می کند. همچنین به عنوان ۱۰ سال نیز ریاست بیمارستان پورسینای رشت را بر عهده داشتم.

در چه تاریخی به سمت رییس دانشگاه علوم پزشکی گیلان منصوب شدید و چه دغدغه هایی برای ارائه عملکرد بهتر از سوی این مجموعه داشتید؟

ابتدای سال ۱۳۹۵ این مسوولیت به من واگذار شد. دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال ۶۴ تاسیس شد و در حال حاضر دارای ۸ دانشکده و ۲۶ بیمارستان می باشد که ۸ مورد از آن ها مرکز آموزشی و درمانی هستند. همچنین این دانشگاه ۹۴ مرکز جامع درمانی شهری، ۹۶ مرکز جامع درمانی روستایی و بیش از ۹۶۰ خانه بهداشت را در بر می گیرد.

این مجموعه هم اکنون حدود ۱۷هزار کارمند دارد که با احتساب گروه های پیمانکاری، این میزان به حدود ۲۰ هزار نفر می رسد.

زمانی که ریاست دانشگاه علوم پزشکی گیلان را بر عهده گرفتم، انباشت بدهی بسیار سنگین مهمترین چالش موجود بود. این شرایط موجب شده بود که دانشگاه نتواند از طرح تحول نظام سلامت به خوبی بهره مند شود. محدودیت های مالی وزارت بهداشت که ناشی از شرایط اقتصادی کشور بود نیز در کنار چالش های دانشگاه علوم پزشکی گیلان، شرایط سختی را رقم زده بود. علیرغم تمام مشکلات موجود، موفق شدیم نه تنها بدهی ها را افزایش ندهیم، بلکه تراز منفی موجود را نیز جبران کرده و تنها در سال ۹۵ به ۳۰ میلیارد تومان تراز مثبت برسیم. این تراز در ۱۰ سال گذشته دانشگاه علوم پزشکی گیلان بی سابقه بوده است.

طرح تحول نظام سلامت توسط دولت تدبیر و امید از سال ۹۳ در کشور اجرایی شد، اجرای این طرح چقدر در گیلان موفقیت آمیز بوده و دانشگاه علوم پزشکی گیلان چه تمهیداتی برای ارایه خدمات بهتر در قالب این طرح اندیشیده است؟

کاهش پرداخت ها از سوی بیماران یکی از مهمترین اهداف طرح تحول نظام سلامت بود که تحقق پیدا کرد و بیماران توانستند با پرداخت حداقل هزینه از خدمات مراکز درمانی دولتی بهره مند شوند. علاوه بر این، بسیاری از مواردی که تحت پوشش بیمه قرار نداشتند به لیست اضافه شدند.

البته در جریان اجرای طرح تحول نظام سلامت چالش هایی وجود داشته اما با این وجود، با تحول چشمگیری در زمینه ساخت بیمارستان مواجه بودیم. سال گذشته بیمارستان های آستارا و رضوانشهر در گیلان مورد بهره برداری قرار گرفتند و امسال نیز امیدواریم تا پایان سال شاهد افتتاح بیمارستان های لنگرود و تالش باشیم. به جز بیمارستان رضوانشهر، مابقی جایگزین بیمارستان های قدیمی و فرسوده می شوند که البته امکانات و ظرفیت های جدیدی برای آن ها پیش بینی شده است. بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی پیروز لاهیجان نیز آماده بهره برداری است.

آیا برنامه منظمی برای بازدید سرزده از بیمارستان ها و گفت و گوی چهره به چهره با بیماران دارید؟ به واسطه ویژگی های ذاتی حرفه پزشکی، مدام با بیماران ارتباط دارم و پیگیر دغدغه ها و مشکلات موجود هستم. از میان ۱۶ اداره شهرستانی دانشگاه علوم پزشکی در گیلان کدامیک را فعالتر می دانید؟ اداره مورد نظر چه خدماتی ارایه می کند که آن را از سایرین متمایز کرده است؟

با امکاناتی که طرح تحول نظام سلامت فراهم کرد، تقریبا تمامی شهرستان های گیلان از بیمارستان های جدید برخوردار شدند و یا بیمارستان های قدیمی آن ها بازسازی شد.اگر تفاوتی در خدمات شهرستان های مختلف به چشم می‌خورد تنها به علت سطح بندی‌های پیش بینی شده است.

بیمارستان های املش، سیاهکل، رضوانشهر، شفت، منجیل، رستم آباد و ماسال ۳۲ تختوابی و سطح یک هستند، در حالی که بیمارستان های رودسر، لنگرود، آستانه‌اشرفیه، صومعه سرا، فومن و آستارا در سطح دو قرار دارند. همچنین بیمارستان های تالش، انزلی و لاهیجان در سطح سه A و رشت سطح سه B هستند.

با توجه به این که امکانات بهداشت و درمان در شهرستان ها پاسخگوی نیاز موجود است، بیشترین چالش در حال حاضر مربوط به رشت می‌شود که مرکز اصلی پذیرش بیمار در استان محسوب شده و متاسفانه تنها کلانشهر کشور است که یک بیمارستان جامع ندارد. اگر به جای ۸ بیمارستان رشت یک بیمارستان جامع داشتیم ، هزینه های اداری، پرداخت حقوق و غیره نیز به یک هشتم تقلیل می یافت.

در مجموع همان طور که گفتم تفاوتی بین کیفیت خدمات ادارات شهرستانی علوم پزشکی وجود ندارد، به نظر می‌رسد از بین معاونت های ۸ گانه دانشگاه علوم پزشکی گیلان که هر یک برنامه های منحصر به فردی در سطح کشور دارند، معاونت اداری، مالی و پشتیبانی نیاز به توجه ویژه ای دارد چرا که چالش های بزرگ دانشگاه علوم پزشکی مربوط به این حوزه است.

سایت لاکان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در چه وضعیتی به سر می برد؟

در حال حاضر احداث دانشکده های دندانپزشکی و داروسازی انجام شده است و دانشکده پزشکی نیز با اعتباری که سال گذشته گرفت بعد از ۱۷سال دوباره فعال شد. مناقصه بنیاد علم و دانش پروفسور سمیعی نیز برگزار شده است و همچنین بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی پروفسور سمیعی بالای ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که امیدواریم طی دو سال آینده به بهره برداری برسد. منابع مورد نیاز برای احداث این بیمارستان از محل اعتبارات ملی در حال تامین است.

دکتر سالاری در ابتدای تصدی مسوولیت استانداری گیلان بخشنامه ای مبنی بر استفاده از ظرفیت بانوان و جوانان در جایگاه های مدیریتی صادر و به فرمانداران، مدیران دستگاه های اجرایی و شهرداران ابلاغ کرد. در دانشگاه علوم پزشکی گیلان چه اقداماتی در این رابطه صورت گرفته است؟

ما در زمینه بکارگیری بانوان در سطوح مدیریتی ارشد اقدامات بسیار زیادی داشتیم که یکی از شاخص ترین آن ها انتصاب یک بانوی جوان به عنوان معاون غذا و داروی دانشگاه بوده است. به طور کلی ۳۰ درصد از مدیران دانشگاه علوم پزشکی گیلان خانم هستند و ۸ درصد از مدیران مجموعه زیر ۳۵ سال سن دارند.

اگر از شما و یا مجموعه ای که تحت مدیریت شما قرار دارد انتقاد شود، چه واکنشی خواهید داشت؟

معتقدم کسی که مسوولیت می پذیرد باید پاسخگو باشد و من نیز اقدامی نمی کنم که نتوانم از آن دفاع کنم. بدون نقشه راه حرکت نمی کنم و قبل از انجام کار حتما نتایج را پیش بینی خواهم کرد. به نظرم دانشگاه علوم پزشکی گیلان در زمینه پاسخگویی منحصر به فرد است. سال گذشته به مناسبت روز دانشجو به جای سخنرانی، تریبون را به دانشجویان واگذار کردم تا آزادانه انتقادات خودشان را مطرح کنند. همچنین در طرح ضیافت اندیشه که ۱۲۰ عضو هیات علمی را یک بار در سال دور هم جمع می‌کند، سه ساعت به حاضرین فرصت به چالش کشیدن رییس دانشگاه علوم پزشکی گیلان را دادم.

اواخر سال گذشته نیز نشستی با ۱۵۰ خبرنگار داشتم که تریبون آزاد برای بیان نظرات و انتقادات در اختیار آن ها گذاشته شد. عقیده دارم مدیر باید شهامت و جسارت شفاف سازی داشته باشد.

از ابتدای امسال تا کنون دانشگاه علوم پزشکی گیلان پروژه ای افتتاح کرده است؟

چند پروژه در هفته سلامت افتتاح کردیم که از جمله آن ها می توان به شبکه بهداشت املش، چندین خانه بهداشت و تعدادی مرکز جامع درمانی اشاره کرد. همچنین یکی از اقدامات ارزشمند دانشگاه علوم پزشکی گیلان طی دو سال گذشته، راه اندازی سیستم تصفیه فاضلاب ۲۶ بیمارستان بوده است.

چه اقداماتی برای ارتقاء کیفیت خدمات رسانی در اورژانس بیمارستان ها داشتید؟

در زمینه اورژانس، ناوگان ما به خوبی تجهیز شده و رشد یافته است، از ابتدای سال ۲۵ پایگاه اورژانس جدید افتتاح کردیم و این در حالی است که در سال قبل تنها یک پایگاه اورژانس جدید افتتاح کردیم و تعداد پایگاه های ساحلی اورژانس گیلان نیز از ۵ مرکز به ۲۴ مرکز افزایش پیدا کرده است. با وجود محدودیت هایی که در زمینه تامین منابع و نیروی انسانی داریم، احداث پایگاه های اورژانس در مناطق دور از دسترس و ییلاقی نظیر جیرنده و زیاز در رأس برنامه های ما قرار دارد.

در رابطه با اورژانس های بیمارستانی نیز همان طور که گفتم با چالش عدم وجود بیمارستان جامع مواجه هستیم ولی تا دستیابی به آن تلاش می کنیم از تمام ظرفیت های موجود به خوبی بهره بگیریم.

از سال ۹۵ فرآیند بازسازی اورژانس بیمارستان ها را از پورسینای رشت آغاز کردیم و اکنون این بیمارستان بطور کامل با یک الگوی جدید بازسازی شده است. برای اورژانس بیمارستان حشمت رشت نیز که سازه آن حدود ۲۰ سال قبل احداث شده بود، عملیات مقاوم سازی انجام شد و اکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد،سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان نیز منابع این پروژه را تامین کرده است.

در بیمارستان رازی رشت که علاوه بر مردم گیلان به مراجعینی از مازندران، اردبیل و زنجان نیز خدمات ارائه می‌کند، بخش اورژانس کاملا متحول و از وجود متخصص طب اورژانس برخوردار شده است و ۱۲۰۰ متر فضای فیزیکی نیز در حال اضافه شدن به بخش اورژانس این بیمارستان است و علی رغم اینکه از نظر منابع مالی محدویت داشتیم، کار را آغاز کردیم.

در حال حاضر بخش مسمومیت بیمارستان رازی رشت کاملا بازسازی و بخش آی سی یو با ۸ تخت در واحد اورژانس راه اندازی شده است.

چشم انداز دانشگاه علوم پزشکی گیلان را چگونه ترسیم کرده اید؟

قبل از هر اقدامی ابتدا برنامه ریزی کردیم و افق برنامه ریزی های خود را سال ۱۴۰۴ قرار دادیم و طبق این چشم انداز، دانشگاه علوم پزشکی گیلان تا بازه زمانی تعیین شده باید در دانشگاه های نسل سوم پیشرو شود. برای رسیدن به این هدف برنامه ریزی هایی در زمینه های مختلف از جمله کارآفرینی و شرکت های دانش بنیان انجام شده است. در سال ۹۵ هنگامی که مسوولیت دانشگاه را بر عهده گرفتم، حتی یک شرکت دانش بنیان نداشتیم ولی امروز ۶ شرکت دانش بنیان و ۳۵ هسته فناور در دانشگاه علوم پزشکی گیلان در حال فعالیت هستند.

در طول همین مدت کوتاه، موفق به انعقاد قراردادهایی با بخش صنعت و راه اندازی یک مجتمع فناوری های پیشرفته پزشکی شدیم، مراکز رشد ما نیز به سرعت در حال شکل گیری هستند و اصلی ترین آن ها در مجتمع مذکور واقع می شود.

علاوه بر این ها، در حال راه اندازی مرکز رشد در دانشکده های داروسازی، بهداشت و دانشکده پیراپزشکی شرق گیلان هستیم که در واقع شاخه های مرکز رشد اصلی ما هستند.

کتابی تحت عنوان حرکت به سوی دانشگاه های نسل سوم نیز به همت دانشگاه علوم پزشکی گیلان تدوین شده و هم اکنون به عنوان رفرنس در دانشگاه های علوم پزشکی کشور، وزارت بهداشت و درمان و المپیاد دانشجویی مورد استفاده قرار می گیرد.

استان گیلان در زمینه پزشکی، نخبگان بسیاری دارد که برخی از جمله پروفسور سمیعی در دنیا سرآمد هستند. چقدر تلاش کردید تا با نخبگان تعامل برقرار کرده و از ظرفیت های آن ها بهره مند شوید؟

با توجه به این که بین المللی بودن یکی از ویژگی های مهم دانشگاه های نسل سوم است ما پست جدیدی تحت عنوان مدیریت امور بین الملل دانشگاه علوم پزشکی گیلان تعریف کردیم. این مدیریت بسیار فراتر از موضوع توریسم سلامت عمل می‌کند و مباحث آموزشی را نیز در دستور کار دارد.

دانشگاه علوم پزشکی نیز همانند دانشگاه گیلان عضو اتحادیه دانشگاه های خزر است و چندماه آینده در نشستی که در کشور قزاقستان برگزار می شود، شرکت خواهد داشت و ما برای توسعه روابط بین الملل در تلاش هستیم.

سال گذشته حضور پروفسور سمیعی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان و دانشگاه گیلان، موجب شکل گیری ارتباط بسیار خوبی بین دانشگاه های مختلف استان شد.

ما طرح «دره علم و فناوری سپیدرود» را در دستور کار داریم که در حوزه سلامت تعریف شده است. دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه گیلان، پارک علم و فناوری و مراکز علمی و تحقیقاتی مختلف در این طرح مشارکت خواهند داشت.

استان گیلان با پتانسیل های فراوانی که دارد نه تنها نخبگان استان بلکه نخبگانی که در حوزه سلامت در سراسر کشور فعالیت می‌کنند را نیز می تواند جذب کند.

دانشگاه علوم پزشکی گیلان تلاش می‌کند از حداکثر ظرفیت برای حمایت از نخبگان و کسانی که آمادگی تاسیس شرکت های دانش بنیان سلامت را دارند، حمایت کند.

یکی از بزرگترین دغدغه های مردم در حوزه بهداشت و درمان به بیمه ها مربوط می شود. چه میزان تعامل بین دانشگاه علوم پزشکی گیلان و بیمه ها برقرار است ؟

در تلاش هستیم با همکاری کارشناسان بیمه سلامت که زیر مجموعه وزارت بهداشت است، نگاه جدیدی را به حوزه سلامت داشته باشیم. امروزه سلامت بسیار هزینه بردار است و سهم بسیاری بالایی از GDP هر کشوری به این حوزه اختصاص پیدا می کند و از اینرو طبیعی است که مدیریت هزینه و افزایش درآمد بسیار حائز اهمیت باشد. ما در صدد این هستیم که مدیریت هزینه را به کمک بیمه ها انجام دهیم چراکه آن ها به خوبی می دانند که در چه بخش هایی هزینه اضافی در حال انجام است.

به غیر از بیمه سلامت، با سایر بیمه ها نیز تعامل داریم و به دنبال رابطه ای منطقی با آن ها هستیم.

اجرای «نظام ارجاع الکترونیک» یکی از کارهای ارزشمندی است که در گیلان صورت گرفت. اگرچه این این طرح در برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته بود اما هیچ استانی در این زمینه به موفقیت نرسید.

همه دست اندرکاران نظام سلامت اعتقاد دارند که تا زمانی که نظام ارجاع الکترونیک اجرا نشود چالش های بسیار زیاد موجود در این حوزه کاهش پیدا نخواهد کرد. در گذشته مردم مستقیما به پزشک و مراکز درمانی مراجعه می کردند و از آنجاییکه نمی دانستند دقیقا باید از کدام خدمات تخصصی استفاده کنند، در مطب ها و کلینیک‌ها سرگردان و متحمل هزینه های اضافی می شدند.

در «نظام ارجاع الکترونیک» به عنوان مثال اگر شخصی در یکی از روستاهای ماسال به یک بهورز مراجعه کند، بهورز وی را به پزشک درمانگاه ارجاع می دهد و پزشک تشخیص می‌دهد که آیا خدمات تخصصی مورد نیاز را می‌تواند در بیمارستان ماسال دریافت کند یا اینکه باید به بیمارستان پشتیبان و یا حتی مرکز استان مراجعه کند. پزشک، ضمن اینکه تشخیص می دهد مشکل بیمار به چه متخصصی مربوط می شود، از طریق سیستم، اقدام به دریافت نوبت از پزشک متخصص می‌کند. در نوبت‌دهی به روش سیستمی، بیمار متحمل هزینه کمتری می شود.

پزشک متخصص نیز بیمارانی که از طریق سیستم اقدام به نوبت‌گیری کرده‌اند را در اولویت می گذارد و نهایتا تشخیص خودش را به پزشک درمانگاه نیز اعلام می‌کند. امروزه در کشورهای پیشرفته از نظام ارجاع الکترونیک استفاده می شود.

این طرح در ماسال و صومعه سرا اجرا شده است و در لنگرود نیز به زودی اجرایی می شود. البته در مراکز درمانی سطح سه گیلان هنوز نظام ارجاع الکترونیک عملیاتی نشده است و در حال آماده کردن مقدمات هستیم.

و سخن ناگفته…

ما دو شورای راهبردی تروما و گیاهان دارویی را پیش بینی کردیم که می تواند نه تنها در استان بلکه در سطح کشور بسیار تاثیرگذار باشد. گردش مالی در زمینه گیاهان دارویی طی سال های آینده به ده هزار دلار خواهد رسید. اگر نتوانیم در این حوزه برنامه ریزی مناسب داشته باشیم نمی توانیم جایگاهی داشته باشیم. استان گیلان دارای چهار اقلیم است که هر کدام ظرفیت های بسیاری دارند که باید از آن ها به خوبی بهره گرفت.

دانشگاه علوم پزشکی گیلان گسترش دانش در زمینه گیاهان دارویی را دنبال می کند و در همین راستا هم اکنون در حال شناسایی گونه‌های مختلف گیاهان دارویی است تا در مرحله بعدی به کمک کشاورزان تولید انبوه این گیاهان صورت گیرد. امیدوار هستیم که این برنامه ها مورد حمایت قرار بگیرند.

موضوع دیگر این که؛ ما از ابتدای مرداد ماه سال جاری خرید متمرکز دارو و تجهیزات را با استفاده از نرم افزاری که خودمان طراحی کردیم به اجرا گذاشتیم و بدین ترتیب کلیه خرید نیازهای بیمارستان ها را معاونت غذا و دارو بصورت متمرکز انجام می‌دهد. این اقدام جسورانه و بسیار ارزشمند است که در کشور سابقه ندارد.

معتقدم اگر خودمان را باور کنیم، این ظرفیت را داریم که پیشرو باشیم. طبیعی است که هر ایده جدیدی با مقاومت از سوی افرادی که به تفکرات و رویه های سنتی عادت کرده اند مواجه می شود؛ برای این که بتوانیم به رشد و توسعه برسیم، نیاز است که تعامل و همدلی های بیشتری صورت بگیرد.

استاندار گیلان نیز خواستار ارایه برنامه ای با برش یکساله از سوی دستگاه های مختلف شدند که به نظرم یک گام رو به جلو محسوب می شود برای این که عملکرد دستگاه ها برنامه محور شود.